تعریف و توصیف مالک خارج از آن است که در این چند سطر بیان میشود. امام در مورد ایشان میفرماید یکى از بندگان خدا را به سوى شما روانه کردم که در روزهاى خوفناک نمیخوابد و در ساعات وحشت و اضطراب از برابر دشمن بر نمیگردد و بیمناک نشود و بر بدکاران از سوزاندن آتش سختتر است و او مالک بن حارث از قبیله مذحج است پس سخنش را بشنوید و فرمانش را در آنچه با حق مطابقت دارد اطاعت کنید فانه سیف من سیوف الله زیرا او شمشیرى از شمشیرهاى خدا است که تیزى آن کند نشود و ضربتش بى اثر نباشد.
آرى مالک سیف الله المسلول بود که با شمشیر آتشبار خود خرمن هستى منافقین را خاکستر مینمود و مقام شامخى داشت که على علیه السلام دربارهاش فرمود: «لقد کان لى کما کنت لرسول الله» یعنى مالک براى من چنان بود که من نسبت به رسول خدا بودم. اگر به این کلام امام توجه دقیق شود آن وقت میزان عظمت و علو منزلت مالک روشن میگردد.
ابن ابى الحدید در شرح نهج البلاغه میگوید اگر کسى سوگند یاد کند که خداى تعالى در میان عرب و عجم کسى را مانند مالک خلق نکرده است مگر استادش على بن ابیطالب را گمان نمیکنم که در سوگند خود گناهى کرده باشد زندگى مالک اهل شام و مرگ وى اهل عراق را پریشان نمود.
رشادتهاى مالک در جنگ صفین غیر قابل توصیف است و معاویه او را دست راست على مینامید، پس از مراجعت از صفین على علیه السلام او را به فرماندارى مصر اعزام نمود و در قلزم به وسیله نافع مسموم گردید.
خبر شهادت وى على علیه السلام را بی اندازه متأثر نمود و براى آن شجاع بىنظیر بسیار گریه نمود و فرمود خدا رحمت کند مالک را و سپس فرمود مالک اگر کوه بود کوهى عظیم بود و اگر سنگ بود سنگى صلب و سخت بود مرگ او اهل شام را عزیز و اهل عراق را ذلیل نمود پس از این دیگر مثل مالک را نخواهم دید.